Τον περασμενο Μάιο ειχα παρακολουθήσει στο Θέατρο Μακεδονικων Σπουδών την παρασταση L’angelo della storia της θεατρικής ομάδας απο την Φλωρεντία Sotterraneo. Το έργο ήταν μια αναδρομή σε σημαντικά γνωστά και λιγότερο γνωστά γεγονότα της ιστορίας δοσμένα σε αυτή την παρασταση σωματικου θεατρου με φρενηρη ρυθμό,χιουμορ και μοναδικο παλμό. Ένα ταξίδι στο χρονο γλυκόπικρο,χιουμοριστικό, ένα πέρασμα στο παρελθόν,με μια γρήγορη, λοξή ματιά που σε παρασύρει αλλά σου δίνει και μια κάποια απάντηση για τη φυση της ανθρωπινης ύπαρξης και της διαχρονικης της αναφορας ως σημείο στο περασμα του χρόνου.
Αυτη την παράσταση θυμήθηκα αφου τελείωσα το Χρονοκαταφύγιο και σκεφτηκα πως εχουν μια ιδιαιτερη συγγένεια οι ανθρωποι που δημιουργησαν αυτα τα δυο εργα,στο θέατρο και τη λογοτεχνία.
Αρχικά, ξεκίνησα να διαβάζω με ενδιαφέρον και με ενα μικρό φόβο πως θα μου πέσει βαρύ λογω της συνδεσης του με το Αλτσχάιμερ και δική μου εμπειρία με αυτό στην οικογένεια μου. Κάπου εκεί στις τελευταιες σελίδες συμβαίνει μια μετακίνηση προσδοκιών και κάπως ένιωσα την ιστορία δική μου.Όχι όμως για τους προφανείς λόγους της ταύτισης με το θέμα,αλλά για κατι πολυ πιο σπουδαίο. Αυτό το βιβλίο ήταν ενα απολαυστικό, διακεδαστικό,περιπετειώδες,μεταφυσικό,κοινωνικό και υπαρξιακό ταξίδι στον χωροχρόνο.
Θα μπορούσε ενα χρονοκαταφύγιο να γίνει σανίδα σωτηρίας στη χαμένη ύπαρξη του μέλλοντος; Όταν η μνήμη υποχωρεί,μενει το παρελθόν να βιώνεται σε επανάληψη,μια δυνατότητα επιβίωσης συμβιώνοντας με τις αναμνήσεις.
Ο Γκαουστιν,το αλτερ εγκο του συγγραφέα Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ,ενα αερικό στον χωροχρόνο,μια παρουσία που βρίσκεται παντού μέσα απο την απουσία και τα δεκάδες θεματικά δωμάτια μνημης και αναβίωσης του παρελθοντος για τους νοσούντες με Αλτσχάιμερ,ειναι εκείνος που δημιούργησε κλινικές για το παρελθόν,τόπους συναισθηματικής σύνδεσης ως αντιδοτο στην επιθετική διαγραφή της ζωής που επιφέρει η άνοια.
Χωρισμενα σε δεκαετίες,τα δωματια-χρονοκαταφύγια, γίνονται χώροι για το αίσθημα του ανήκειν, όταν η ταυτότητα και η συνείδηση του προσώπου κατακερματίζεται λίγο λίγο.
Κι οταν το όραμα του υλοποιείται,η επιθυμία σύνδεσης με το παρελθόν εξαπλώνεται σε γειτονιές, πόλεις και χώρες,και τελικά ενα απέραντο χρονοκαταφύγιο δημιουργεί το μέλλον απο το παρελθόν ως απάντηση σε όλα τα κρίσιμα του εδώ και τώρα.
Ο Γκοσποντίνοφ συνδέει τη συλλογική με την προσωπική μνήμη με τρόπο που σε εκπλήσσει.Σε βουτάει στα βαθιά νερά των σημαντικών στιγμών του ιστορικού παρελθόντος με τους πολίτες να διαλέγουν τις επικρατέστερες, μια επιφάνεια όπου καθρεφτίζονται η σκληρότητα και τα παράδοξα της δικής μας πραγματικότητας. Ταυτόχρονα,σε βάζει στο διασπασμένο αισθητηριακά κόσμο του ανθρώπου που χάνει τη μνήμη του, πρώτα τα πρόσωπα, μετά οι λέξεις,τα γράμματα και μετά σκιές άγνωστων ανθρώπων που νουθετούν φωναχτά.Και στις δυο εκδοχές υπάρχει ένας κοινός τόπος.Το παρελθόν.
Κι όπως τα δωμάτια μνήμης του Γκαουστίν παρέχουν την ασφάλεια των αναμνήσεων στους ασθενείς που τα έχουν ανάγκη, έτσι και ο συγγραφέας ως ενας συνομιλητής με την ίδια την ιστορία του μας ταξιδεύει στα ιστορικά ορόσημα των κρατών της Ευρώπης για να θυμηθούμε εν τέλει πως όση ιστορία και αν ξαναζήσουμε, όσες επιλογές κι αν κάνουμε ίδια ή διαφορετικά, τα μεγάλα τραύματα και η νοσταλγία θα μας οδηγούν σε ενα ακόμα ανεξερεύνητο χρόνο.Εκείνο τον χρόνο της αλλαγής απο το πριν στο μετά.Σαν ένας “άγγελος της ιστορίας” θα μενουμε στο ανάμεσα της εμπειρίας και της δυνατότητας και αυτό θα μας ακινητοποιεί για λίγο μέχρι να ξεχάσουμε και να συνεχίσουμε απο την αρχή.
rear window stories 